115. Inicjatywa lokalna, czyli zniechęcania mieszkańców do aktywności ciąg dalszy.

20 września 2018 wybrałam się na szkolenie organizowane przez Sektor 3, którego tematem była inicjatywa lokalna. Byłam bardzo ciekawa, jak to szkolenie będzie przebiegało. Uchwała Rady Miasta Szczecin, z dnia 21.11.2017, w sprawie określania trybu i szczegółowych kryteriów oceny wniosków o realizację zadania publicznego w ramach inicjatywy lokalnej była przeze mnie wyczekiwana od dawna. Ustawa powołująca do życia zjawisko inicjatywy lokalnej, czyli Ustawa o działalności pożytku publicznego i wolontariacie ma datę 24.04.2003. Inicjatywa lokalna została wpisana do tej ustawy w 2010 roku. Minęło osiem lat. Długo czekaliśmy w Szczecinie na to, by rada miasta wreszcie wywiązała się ze swoich obowiązków. Warto było czekać? Pomyślmy. 

Założeniem inicjatywy lokalnej jest współpraca mieszkańców i urzędu miasta w celu poprawy jakości życia w lokalnych społecznościach. Celem podstawowym – aktywizacja mieszkańców, tworzenie wspólnot lokalnych, rozwijanie społeczeństwa obywatelskiego. Zgodnie z wytycznymi ustawy, mieszkańcy mieli wnieść do tej współpracy pomysł na rozwiązanie jakiegoś problemu, zaspokojenie lokalnej potrzeby, pracę własnych rąk, głów, zaangażowanie sąsiadów, a miasto - dostarczyć narzędzia i materiały, by daną potrzebę zaspokoić. Przykładowo - chcemy zamiast rozjeżdżonego autami trawnika mieć piękny klomb i cztery ławki. Pani Maria spod siódemki i pan Krystian spod dziewiątki zadeklarowali, że posadzą rośliny, pani Ela - że będzie je pielęgnować. Pan Zdzisław z synami powiedzieli, że przygotują teren pod klomb i wkopią ławki. Miasto wypożyczy łopaty, grabie,  dostarczy sadzonki i ławki. Ustalili, że spotkają się w któryś weekend i to wszystko razem zrobią. Pan Zdzisław ucieszony, wszedł na stronę inicjatywy lokalnej w Szczecinie i... 

I na tym jego zaangażowanie się skończyło. Dlaczego? Ano dlatego, że zanim miasto podrzuci mieszkańcom materiały, muszą złożyć wniosek. Zgodnie z ustawą (artykuł 19b, punkt 2) “ wniosek, o którym mowa w ust. 1, stanowi wniosek w rozumieniu Kodeksu postępowania administracyjnego”.  Art. 63 KPA opisuje, jak powinien wyglądać wniosek i jakie dane zawierać. Tam nie ma wiele – dane wnioskodawcy i informację o co wnosi. Zgodnie z Zarządzeniem Prezydenta Miasta Szczecin z dnia 21.06.2018 (zauważmy upływ czasu) w sprawie regulaminu rozpatrywania i realizacji wniosków o realizację zadania publicznego w ramach inicjatywy lokalnej, aby wypełnić NASZ wniosek, ten dotyczący wsparcia przez miasto inicjatywy lokalnej potrzebne jest: 

• 1) Znajomość (lub odszukanie) stawek roboczogodzin różnych prac (bo trzeba przeliczyć wkład własny na konkretną kwotę, inaczej nam zabraknie punktów i nasz wniosek nawet nie otrze się o biurko prezydenta.
   
• 2) Koncepcja – “opis czy zadanie wymaga prac wstępnych, czy zostały przygotowane jakieś projekty, czy powstał jakiś plan, czy zostało zrobione rozeznanie rynkowe, czy zostały przeprowadzone jakieś prace przygotowawcze (tu nie wiem, czy dobrze, gdy zostały przeprowadzone - bo pokazuje, że mieszkańcom zależy i już się angażują, czy lepiej nie, bo wszelkie czynności sprzed rozpatrzenia wniosku nie są wliczane do projektu, a trzeba natłuc roboczogodzin, bo jak wkład mieszkańców będzie w przeliczeniu za mały, to nie zdobędzie się mitycznych 23 punktów, które przepychają nasz wniosek do kolejnego etapu) .

• 3) Koncepcja - “przedyskutowana/zaaprobowana przez społeczność, dla której będzie realizowana (np. protokoły z odbytych spotkań z mieszkańcami, informacje umieszczone na portalach społecznościowych - wprawdzie dogadywaliśmy się na klatce i przy śmietniku, ale to się odtworzy, chcemy mieć ławeczki, każdy się podpisze. Nic, że marnowanie papieru i biurokratyzacja codzienności. Prezydent chce, prezydent ma).  
• 
  
  4) Uzyskane zgody na przeprowadzenie zadania. Mamy iść na przykład do urzędu miasta i zawnioskować o wyrażenie zgody. Oczywiście przed złożeniem wniosku, żeby tę zgodę do wniosku dołączyć. Choć nie wiadomo, czy ten nasz pomysł prezydent uzna za godny uwagi. Nie można by tego załatwić wewnętrznie, kiedy wniosek zyska akceptację? Nie. Bo może nie uzyska akceptacji. Lepiej, żeby pan Zdzisław poganiał po urzędach, niż by urzędnik siedział na darmo nad papierem (choć i tak musi, nawet jeśli wniosek zostanie odrzucony). 
• 
  
  5) Koncepcja kontynuowania działań - czy to podlewanie i pielenie, malowanie ławek? A może dostawianie kolejnych? Kto wie... 
• 
  
  6) Koncepcja przedyskutowana/zaaprobowana przez społeczność, dla której będzie realizowana (to już raz było, ok, można przepisać z górnej rubryki) 
• 
  
  7) Uzyskanie zgody na kontynuowanie zadań - urząd nie tylko ma wydać zgodę na klomb, ale także na dalsze jego użytkowanie (pielęgnację i takie tam). Zrozumiałe, gdy dalsze użytkowanie wiąże się dla miasta z kosztami, w innych przypadkach absurdalne i niepotrzebne. 

• 8) Zabezpieczenie finansowania na kontynuowanie działań - czyli jednak nie miasto będzie finansował kontynuację, tylko my. I co zrobimy, jak nie pozwoli na kontynuowanie? (patrz punkt poprzedni). 
• 
  
  9) Kosztorys inwestorski - czyli działania, materiały, usługi, ile na to kasy da wnioskodawca, czyli pan Zdzisław i sąsiedzi, a także czy działać będą na przykład na podstawie umowy zlecenie, użyczenia, czy jak. 
• 
  
  10) Rozpiska wkładu wnioskodawcy –wkład rzeczowy, wkład w postaci prac społecznych, w podziale na rodzaj wkładu, ilość jednostek, rodzaj miary, koszt jednostki. 
• 
  
  11) I podobnie dla wkładu miasta. 
• 
  
  12) Lista mieszkańców popierających projekt, która zawiera imiona, nazwiska, numery PESEL, adresy i własnoręczne podpisy. 

• 13) Oświadczenia każdego członka grupy inicjatywnej, potwierdzające zaangażowanie w realizację zadania  (tych, którzy będą kopać, sadzić i podlewać), zawierające imiona, nazwiska, numery PESEL, adresy i własnoręczne podpisy. 
• 
  
  14) Oświadczenie wyrażające zgodę na reprezentowanie grupy inicjatywnej w zakresie realizacji wniosku złożonego w trybie inicjatywy lokalnej. 
• 
  
  15) Projekty budowlane i zgody (jeśli dotyczy – cokolwiek to znaczy). 

Macie dość? A to nie wszystko. Trzeba jeszcze oszacować, ile osób skorzysta z naszej inicjatywy, a jeśli będzie ich mniej niż 100 osób, to mamy 0 w punktacji. Jeśli zechcemy przygotować tylko pomysł, bez tych wszystkich zgód, planów też dostaniemy 0, więc lepiej się przyłóżmy. Zadanie w formie wstępnej koncepcji dostanie 1 punkt, a mamy przecież zebrać 23. Trwałości nie ocenimy, bo w uchwale rady miasta jest błąd i w tym miejscu skopiowany jest tekst z tabelki dotyczącej stanu przygotowania zadania. Jak oceniana jest trwałość - ludzie prezydenta tylko wiedzą.  

Z moich szacunków wynika, że nie da się z inicjatywy lokalnej postawić trzech ławek i zrobić klombu, bo ilość roboczogodzin, jakie wypracujemy, nie będzie stanowiła odpowiedniego wkładu własnego, żeby zdobyć wymagane punkty. Przeglądałam na stronie szczecińskiej inicjatywy lokalnej złożone do tej pory wnioski i jedno widzę - kombinowanie. Jak wydusić odpowiednią kwotę wkładu własnego. Ile trzeba kopać, żeby “nakopać” na jedną ławkę?  

Super, że wnioski złożone są udostępniane na stronie (przyjrzyjcie się kto składa, jak wygląda wniosek, jaka jest ocena i czy inicjatywa zostanie zrealizowana). Zadziwia brak kart oceny wniosku. Fajnie byłoby wiedzieć, jak oceniają urzędnicy, żeby przygotowywać wnioski, które mają szansę zyskać akceptację. Wystąpię z wnioskiem o udostępnienie tych kart oceny i opublikuję je tutaj.  

A teraz zastanówmy się, czy Zarządzenie Prezydenta Miasta zachęciło Was do skorzystania z inicjatywy lokalnej? Jest łatwa, zachęca do współpracy? Czy przeciętny zjadacz chleba jest w stanie z niej skorzystać? 

Moim zdaniem ta inicjatywa skierowana jest do NGO-sów. To organizmy doświadczone w bojach o granty. Umieją wypełniać tego typu papiery, mają na podorędziu kilkunastu ludzi, którzy udostępnią PESELE, dadzą dane osobowe bez ganiania po bloku. Wiedzą, gdzie znaleźć dane, wybiegają zgody (mają ludzi zdeterminowanych, którzy chętniej niż przeciętny Jaśminowski poświęcą wolny czas dla celów społecznych). A kiedy urzędnik odrzuci im zadanie, złożą wniosek o kolejny, bo takie jest życie. 

Artykuł 19g ustawy wprowadzającej inicjatywę lokalną mówi, że dokumenty niezbędne do przeprowadzenia inicjatywy lokalnej (w tym harmonogram i kosztorys) opracowują wspólnie - organ wykonawczy jednostki samorządu terytorialnego wraz z wnioskodawcą. Widzicie różnicę? W Szczecinie pan Zdzisław i spółka będą zasuwać sami.  

Miły pan z Sektora 3 robił co mógł, żeby przekonać mieszkańców do tego narzędzia. Wspominał między innymi (rozumiem, że żartobliwie), że jeśli w tym roku nie wykorzystamy przygotowanej kwoty, w następnym może być mniejsza. Zważywszy, że zarządzenie prezydenta ujrzało światło dzienne w czerwcu, a wniosek o wsparcie w ramach inicjatywy lokalnej należy złożyć minimum trzy miesiące przed jego realizacją, to za bardzo nam tego urząd nie ułatwił. Do tego pan z Sektora 3 powiedział, że jeśli kwota wniosku przekroczy 50 tysięcy złotych, okres realizacji wniosku się wydłuży, ze względu na Prawo Zamówień Publicznych. Znalazłam w necie, że PZP nie stosuje się do kwoty 30.000,00 EUR. To na nasze jakieś 120 tysięcy z ogonkiem. I domniemywam, że nie jest tak, jak pan mówił, że jeśli na każdy 37 festynów osiedlowych miasto zechce kupić kiełbachy i bułek za 1400, to będzie musiało rozpisać przetarg, bo kwota wydana na te dobra doczesne przekroczy magiczne 50 tysięcy PLN. ZWiK, który co roku podpisuje co miesiąc z prywatnymi osobami umowy na koszenie terenów zielonych ( w sezonie), podpadałby pod te same przepisy, a jakoś nie robi na te czynności przetargów. Tu link z progami: 

https://www.infor.pl/wskazniki/zamowienia-publiczne/240,Progi-w-zamowieniach-publicznych.html 

Obecna na spotkaniu aktywistka przekazała nam informację, że urząd między wierszami dał jej znać, że inicjatywa lokalna to mają być projekty miękkie i kwestie inwestycyjne raczej nie spotkają się z aprobatą. Nie wiem czemu, gdyż zgodnie z informacjami opublikowanymi na stronie inicjatywy lokalnej w Szczecinie, śmiało można z tych środków zrobić na przykład drogę - jest to wymienione w pierwszym punkcie. Może urzędnik był źle poinformowany, a może mieszkanka źle zrozumiała - zobaczymy, bo ekipa od drogi była dość zdeterminowana i odgrażała się, że drogę zrobi. Mimo wyraźnego rozczarowania ogromem papierkowej roboty, która przed nimi. Trzymam kciuki.  

Jestem głęboko rozczarowana tym, co się zdarzyło w Szczecinie. Inicjatywa lokalna miała być prostym narzędziem do małych, lokalnych działań. U nas wyszło tak prosto, jak jedzenie schabowego przez słomkę. Zobaczę, co mogę zrobić, żeby to zmienić. Nie chcę kolejnej – po SBO – fikcji w naszym mieście. Robi się wiele, by zniechęcić mieszkańców do aktywności - pomyłką jest SBO, konsultacje społeczne, a teraz także inicjatywa lokalna. A potem się dowiemy, że Szczecinanom się nie chce... 

114. Sukces - konkursy na członków zarządów spółek miejskich

Dawno, dawno temu... A dokładnie trzy lata minęły od kiedy zajęłam się monitoringiem spółek komunalnych w Szczecinie. Powstał raport, a w raporcie pojawiły się rekomendacje. I właśnie - tadam tadam - jedna z najbardziej dla mnie istotnych rekomendacji stała się rzeczywistością. Szczecińskie spółki (a dokładnie ich rady nadzorcze) przyjęły regulaminy konkursów na członków zarządów. Tak, ja wiem, że konkursy też można ustawić pod "swoich", niemniej jednak uważam, że jest to znacznie lepsze rozwiązanie, niż dotychczas obowiązujące, kiedy to "niewiadomokto" wskazywał/nominował, a rada nadzorcza klepała. Oczywiście będę pracowała dalej, by konkursy na członków zarządów spółek miejskich były jawne i przejrzyste, czyli byśmy mogli się zapoznać z dokumentami złożonymi przez kandydatów, a także prześledzić proces wyboru. Porozmawiamy też (mam nadzieję) o wymaganiach stawianych kandydatom. Natomiast najważniejszy krok uważam za zrobiony :) Jest zmiana. Dwa lata zajęło wprowadzenie tego rozwiązania, ale je wprowadzono. I co podkreślę - za tą zmianą nie stoi prezes rady ministrów, ale pojedyncza mieszkanka miasta. Oczywiście - mająca za plecami dużą organizację społeczną. Zapewniam Was, że jeśli zechcecie wprowadzać istotne i potrzebne zmiany w swojej okolicy, za Wami też stanę ja i duża organizacja społeczna. Bo zmiany zaczynają się od dołu :)

Wklejam oczywiście odpowiedź Biura Nadzoru Właścicielskiego, w którym możecie sobie sprawdzić, która spółka kiedy przyjęła regulamin, a także przykładowy regulamin - ten akurat z NiOLu -spółki bardzo popularnej wśród czytelników mojego bloga :D

Przy okazji powiem Wam, że wkrótce ruszy spory projekt dotyczący miejskich spółek w Polsce. Po naszym raporcie międzynarodowym (możecie o nim poczytać TUTAJ) zrobiło nam się wstyd za miejskie spółki i ich tajność, postanowiliśmy coś z tym zrobić. O szczegółach wkrótce napiszę.
A tymczasem - poczytajcie :)

113. Wyrok NSA w sprawie szczecińskiego ZWiK

Nadrabiam zaległości :)

Pierwsza i bardzo ważna zaległość to informacja o wyroku NSA w sprawie skargi kasacyjnej, którą Sieć Obywatelska Watchdog Polska złożyła w związku z wyrokiem WSA w Szczecinie. Wyrok dotyczył mojej skargi na ZWiK, w związku z odmową udostępnienia listy pracowników spółki. W dniu 09.11.2017 Naczelny Sąd Administracyjny uchylił wyrok wydany przez WSA w Szczecinie, stwierdził nieważność decyzji wydanych przez ZWiK jako odpowiedź na mój wniosek i zasądził dla Watchdogów zwrot 240 zł kosztów postępowania. Oczywiście załączam wyrok poniżej, żeby każdy mógł się z nim zapoznać. Doszłam do wniosku, że popytam specjalistów, czy da się z tym coś zrobić jeszcze, bo dalej uważam, że sąd niewłaściwie powołuje się na ustawę o ochronie danych osobowych. Imię i nazwisko nie są w tej ustawie uznane za dane wymagające szczególnej ochrony. A tylko to chciałam - imię i nazwisko. Pismo NSA zajmuje nieco stron, ale w razie czego można przewinąć, bo dalej mamy odpowiedzi ZWiK na ten wyrok :)

W związku z wydanym wyrokiem, w dniu 07.02.2018 dostałam maila ze ZWiK z odpowiedzią na mój wniosek. Pismo dołączone do maila zawierało listę osób, które pełniły funkcje publiczne i jednocześnie były zatrudnione w ZWiK (pismo do wglądu niżej).

Kilka dni później otrzymałam drugie pismo ze ZWiK, również datowane na 07.02.2018, w którym prezes zarządu odmówił mi udzielenia informacji, o które wnioskowałam, w części dotyczącej pracowników niepełniących funkcji publicznych (pismo do przeczytania).

Tym samym uznać należy pierwszą część epopei wodociągowej za zakończoną, choć odczuwam niedosyt związany z tym (moim zdaniem) mylnym powoływaniem się na ochronę danych osobowych pt. imię i nazwisko.  Chwilowo pod parasolem NSA pracownicy ZWiK mogą czuć się bezpiecznie - nie poznam ich z imienia i nazwiska. I Wy też nie. :)

112. Radni w spółkach miejskich

Witam po dłuuugiej przerwie, spowodowanej wzięciem sobie na głowę zbyt wielu obowiązków.  Pamiętam, że mamy trochę zaległości do nadrobienia (chodzi o wyrok NSA w sprawie skargi kasacyjnej w związku z moją sprawą ze ZWiK o udostępnienie imion i nazwisk pracowników spółki), ale z powodów technicznych (skaner odmówił współpracy i nie mogę zeskanować wszystkich pism) publikacja tego tekstu nieco się odwlecze. Napiszę za to, z czym ruszyłam po tak długiej przerwie.

W związku z tworzonym przez Szczeciński Ruch Miejski kodeksem radnego, podrzuciłam SRM punkt o niezależności radnych od prezydenta, czyli nie zatrudnianiu ich w miejskich spółkach i innych miejscach, pozostających w gestii prezydenta. By mieć bieżący pogląd na sprawę, wystąpiłam 19.02.2018 do spółek miejskich z większościowym udziałem miasta Szczecin z zapytaniem, czy zatrudniają miejskich radnych.
Pierwsze odpowiedzi spłynęły już na drugi dzień. Zatrudniania radnych jako pierwsi wyparły się Międzynarodowe Targi Szczecińskie. Kilka minut później wpłynął mail od Szczecińsko-Polickiego Przedsiębiorstwa Komunikacyjnego, które przyznało, że zatrudnia miejskich radnych, ale nie szczecińskich, tylko polickich. I są to Michał Rajewski i Grzegorz Ufniarz. Ciągle tego samego dnia (czyli na drugi dzień po wysłaniu zapytania, a w sumie w ciągu 24 godzin, bo mail poszedł koło godziny 14, a odpowiedzi zaczęły spływać od 9:18 dnia następnego) dotarła do mnie wiadomość od Nieruchomości i Opłat Lokalnych Sp. z o.o, że też absolutnie radnych na stanie nie mają.
Szczecińskie Towarzystwo Budownictwa Społecznego odpowiedziało po dwóch dniach (czyli ciągle błyskawicznie i jak najbardziej w terminie ustawowym), informując o braku radnych na stanie personelu. Podobna wiadomość dotarła od Szczecińskiego Funduszu Pożyczkowego (acz z maila k.nowak@fwrgms.home.pl, który wskazuje na Fundusz Wspierania Rozwoju Gospodarczego Miasta Szczecina, ale to pewnie pozostałość po czasach, kiedy w obu wspomnianych spółkach były identyczne zarządy). Nie zatrudnia radnych także Szczecińskie Przedsiębiorstwo Autobusowe "Dąbie". Termin jeszcze nie minął, czekam zatem cierpliwie na kolejne miejskie spółki.

Ciągle tworzę zestawienie wydatków ZWiK na cele szeroko rozumianej promocji. I na razie mogę napisać, że ZWiK promuje się nie tylko w związku z inwestycjami za unijne pieniądze. A gdyby ktoś miał wątpliwości, to proszę się zastanowić i powiedzieć, jakie inwestycje ZWiKowe promuje lub promowała Pogoń Szczecin? Albo szkoła tańca Astra? Do porównania zostały mi jeszcze dwa lata, a mozolnie idzie, bo arkusze nieprzyjazne są :) Damy radę...

Wkrótce dalsze informacje bieżące i zaległe.