27. Obszar działalności spółki - nieprawidłowości.

Wczoraj otrzymałam odpowiedź z ZWiK na kolejne moje pytanie. Tym razem chodziło mi o to, z jakiej działalności spółka uzyskiwała dochody. W KRS wpisane jest sporo pozycji, niektóre dość egzotyczne, jak na aktywność Zakładu Wodociągów i Kanalizacji, interesowało mnie, które z nich są faktycznie wykonywane. Dlaczego była to sprawa istotna dla prowadzonego przeze mnie monitoringu? Dlatego, że obszar działalności spółki komunalnej jest ściśle określony (konstytucja RP art. 163 i 166). Gminy mogą wykonywać wyłącznie zadania publiczne, czyli takie, które zaspokajają zbiorowe potrzeby mieszkańców. Jak podają przykłady z Ustawy o samorządzie gminnym  , są to wszelkie działania publiczne o znaczeniu lokalnym. W wyjątkowych okolicznościach, spółka komunalna może prowadzić także działalność komercyjną. Mówi o tym art. 10 Ustawy o gospodarce komunalnej. Jakie to wyjątkowe okoliczności ma na myśli ustawodawca? Bardzo proszę:

Art. 10.
1. Poza sferą użyteczności publicznej gmina może tworzyć spółki prawa handlowego i przystępować do nich, jeżeli łącznie zostaną spełnione następujące warunki:
1) istnieją niezaspokojone potrzeby wspólnoty samorządowej na rynku lokalnym;
2) występujące w gminie bezrobocie w znacznym stopniu wpływa ujemnie na poziom życia wspólnoty samorządowej, a zastosowanie innych działań i wynikających z obowiązujących przepisów środków prawnych nie doprowadziło do aktywizacji gospodarczej, a w szczególności do znacznego ożywienia rynku lokalnego lub trwałego ograniczenia bezrobocia. 
2. Poza sferą użyteczności publicznej gmina może tworzyć spółki prawa handlowego i przystępować do nich również wówczas, jeżeli zbycie składnika mienia komunalnego mogącego stanowić wkład niepieniężny gminy do spółki albo też rozporządzenie nim w inny sposób spowoduje dla gminy poważną stratę majątkową.
3. Ograniczenia dotyczące tworzenia spółek prawa handlowego i przystępowania przez gminę do nich, o których mowa w ust. 1 i 2, nie mają zastosowania do posiadania przez gminę akcji lub udziałów spółek zajmujących się czynnościami bankowymi, ubezpieczeniowymi oraz działalnością doradczą, promocyjną, edukacyjną i wydawniczą na rzecz samorządu terytorialnego, a także innych spółek ważnych dla rozwoju gminy, w tym klubów sportowych działających w formie spółki kapitałowej.
4. Poza sferą użyteczności publicznej województwo może tworzyć spółki prawa handlowego na zasadach i w formach określonych w ustawie o samorządzie województwa.

Podkreślenia w cytacie moje.
Wiele gmin ma głęboko w odwłoku te regulacje, co jest absolutnie niezgodne z prawem. Jak wynika z otrzymanych przeze mnie dokumentów, nie inaczej jest w szczecińskim ZWiK. Prosiłam o podanie danych, gdyż sam wpis do KRS o niczym nie świadczy. Zgodnie z informacjami pozyskanymi na styczniowym szkoleniu, a także w późniejszej korespondencji z watchdogami, do KRS można wpisać wszystko i nie sprawia to, że prawo jest złamane. Istotna jest sama działalność spółki. A w danych za 2013 rok ZWiK podaje:

SPRZEDAŻ 2013

Lp.   Działalności wg KRS                                                                                 Kwoty netto

1    36 00 Z pobór, uzdatnianie i dostarczanie wody                                                        76 265 665,25 

2    37 00 Z odprowadzanie i oczyszczanie ścieków                                                        107 942 530,70

3    35 11 Z wytwarzanie energii elektrycznej                                                                         691 189,31

4    68 20 Z wynajem i zarządzanie nieruchomościami własnymi lub dzierżawionymi    382 179,22

5    45 20 Z konserwacja i naprawa pojazdów samochodowych                                              3 346,86

6    45 19 Z sprzedaż pozostałych pojazdów samochodowych, wyłączeniem motocykli 106 581,30

7    77 11 Z wynajem i dzierżawa samochodów osobowych i furgonetek                            16 600,00

8    82 99 Z pozostała działalność wspomagająca prowadzenie działalności                  2 491 975,72

9    71 20 B pozostałe badania i analizy techniczne                                                                  60 664,53

10  47 7 sprzedaż detaliczna pozostałych wyrobów prowadzona w wyspecjalizowanym sklepie

                                                                                                                                                        135 856,11   

          188 096 589,00

Czyli jak widzimy, ZWiK osiąga przychody także z innego rodzaju działalności, na pewno nie podpadającej pod określenie "zaspokajanie zbiorowych potrzeb mieszkańców". Interesująco wygląda pozycja nr 8. 

Ustawodawca nieprzypadkowo zabezpieczył w dokumencie takie, a nie inne obszary działania gmin, a co się z tym wiąże - także spółek komunalnych przez nie tworzonych. Prowadzenie szerokiej działalności gospodarczej przez spółki komunalne zakłóca zasady konkurencji na lokalnym rynku. Mają one znacznie lepszą sytuację, choćby przez możliwość dokapitalizowania ich z budżetów gmin, a dzięki temu ceny usług czy produktów przez nie oferowanych mogą być znacząco niższe, niż firm komercyjnych. Zgodnie z założeniami, spółki komunalne nie mają osiągać zysku, ale zaspokajać potrzeby mieszkańców, głównie w obszarach, którymi nie interesują się podmioty gospodarcze, bo nie są to obszary opłacalnej działalności. 

ZWiK swoją działalność prowadzi szerzej, niż dopuszcza ustawodawca. I na pewno nie wynika to z wytycznych zawartych w art. 10 Ustawy o gospodarce komunalnej.

Bez względu na istniejące lub nie nieprawidłowości, bardzo pozytywną informacją jest to, że otrzymałam odpowiedź na moje pytanie. Jak pisałam na początku  - celem mojego monitoringu jest nie tylko sprawdzenie, czy spółki działają zgodnie z prawem, ale przede wszystkim - czy ich działalność jest przejrzysta. Jak widać - nie miałam problemu z uzyskaniem odpowiedzi na moje pytanie i dotarła ona do mnie przed upływem ustawowego terminu. 

Kolejne informacje o ZWiK wkrótce.

Pozdrawiam!

DorotaM